Bảo hiểm hưu trí được các doanh nghiệp bảo hiểm cung cấp nhằm đáp ứng yêu cầu của những người lao động (kể cả đối tượng được hưởng hay không được nhận khoản tiền (tương tự như trợ cấp hưu trí) trả định kỳ từ doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ khi về hưu.
Bảo hiểm hưu trí là nghiệp vụ bảo hiểm cho trường hợp người được bảo hiểm đạt đến độ tuổi xác định được doanh nghiệp bảo hiểm trả tiền bảo hiểm theo thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm. Để được bảo hiểm, bên mua bảo hiểm hưu trí phải nộp các khoản phí bảo hiểm định kỳ như sự đóng góp vào một quỹ lương hưu. Tùy theo thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm sẽ trả các khoản trợ cấp được giới hạn như một khoản niên kim hoặc số tiền trả một lần khi người được bảo hiểm về hưu. Trường hợp người được bảo hiểm chết khi chưa về hưu, số tiền trợ cấp sẽ được doanh nghiệp bảo hiểm trả 1 lần cho người thụ hưởng của họ. Bởi vì những khoản đóng góp của người được bảo hiểm vào quỹ lương hưu được coi là di sản của họ để lại.
Thực chất bảo hiểm hưu trí chính là sự kết hợp giữa bảo hiểm tử kỳ và bảo hiểm trả tiền định kỳ hoặc bảo hiểm sinh kỳ. Tuy nhiên, theo thông lệ ở nhiều nước có thị trường bảo hiểm phát triển, bên mua bảo hiểm hưu trí không được chấm dứt hợp đồng bảo hiểm để nhận khoản tiền hoàn trả trước thời gian nghỉ hưu của người được bảo hiểm. Bởi vì, bên cạnh mục đích tạo lập quỹ trả trợ cấp hưu trí, bảo hiểm này thường cho phép bên mua bảo hiểm được hưởng ưu đãi về thuế (tuỳ vào chính sách ưu đãi thuế của mỗi quốc gia), tức là được giảm trừ thuế thu nhập cá nhân đối với khoản tiền đóng phí bảo hiểm và không phải chịu thuế thu nhập cá nhân đối với khoản tiền được trợ cấp khi về hưu.
Để tham gia bảo hiểm hưu trí, các cá nhân có thể ký kết trực tiếp với doanh nghiệp bảo hiểm theo hợp đồng hưu trí cá nhân hoặc ủy thác qua một đơn vị, tổ chức nào đó. Các chủ doanh nghiệp, đơn vị, tổ chức có thể tham gia hợp đồng bảo hiểm nhóm theo chương trình bảo hiểm hưu trí nghề nghiệp được doanh nghiệp bảo hiểm cung cấp.
