Bảo hiểm trả tiền định kỳ (bảo hiểm niên kim) là nghiệp vụ bảo hiểm cho trường hợp người được bảo hiểm sống đến một thời hạn nhất định; sau thời hạn đó doanh nghiệp bảo hiểm phải trả tiền bảo hiểm định kỳ cho người thụ hưởng theo thoả thuận trong hợp đồng bảo hiểm. Bảo hiểm trả tiền định kỳ có thể được đóng phí bảo hiểm một lần hoặc nhiều lần và từ một thời điểm nhất định, theo định kỳ, người được bảo hiểm nhận được một khoản tiền chi trả từ doanh nghiệp bảo hiểm (niên kim)

Khoản tiền thanh toán, thường được mô tả là khoản tiền hàng năm, mặc dù trong thực tế nó có thể được trả nửa năm, hàng quý hoặc hàng tháng. Niên kim có thể được trả ngay vào thời điểm ký kết hợp đồng bảo hiểm hoặc trả sau, khi hợp đồng bảo hiểm đã có hiệu lực trong một quãng thời gian nhất định.

Ví dụ: Một hợp đồng trả tiền định kỳ, được ký kết vào ngày 01.01.2007:

– Nếu quy định thanh toán ngay, điều này đồng nghĩa với việc khoản thanh toán đầu tiên (niên kim thứ nhất) cho người được bảo hiểm được thực hiện ngay trong năm đầu tiên của hợp đồng (thường được thực hiện vào cuối năm).

– Nếu hợp đồng quy định các khoản trợ cấp trả sau cho người được bảo hiểm, có nghĩa là sau một quãng thời gian nhất định có thể là một vài năm, kể từ thời điểm hợp đồng được ký, doanh nghiệp bảo hiểm sẽ trả khoản trợ cấp đầu tiên cho người được bảo hiểm. Chẳng hạn như khoản trợ cấp đầu tiên được trả vào thời điểm 01.01.2012.

Các khoản niên kim thường chỉ được trả khi người được bảo hiểm sống. Độ lớn của các khoản niên kim thông thường là không đổi song cũng có thể tăng lên, tuỳ theo sự thoả thuận trong hợp đồng bảo hiểm.

Hợp đồng bảo hiểm trả tiền định kỳ là một dạng hợp đồng bảo hiểm nhân thọ trường hợp sống, có nghĩa là khi người được bảo hiểm chết tương ứng với việc chấm dứt thực hiện nghĩa vụ của doanh nghiệp bảo hiểm. Doanh nghiệp bảo hiểm sẽ được giải phóng mọi nghĩa vụ đã cam kết trong hợp đồng bảo hiểm. Vì vậy để tránh trường hợp khi người được bảo hiểm vừa đóng phí bảo hiểm xong, chưa được nhận niên kim hoặc mới chỉ nhận được một số ít lần trả tiền từ người bảo hiểm mà người đó đã tử vong, (điều này sẽ rất thiệt thòi cho người được bảo hiểm) nên trong thực tế, có những hợp đồng bảo hiểm niên kim được đưa thêm điều khoản hoàn phí bảo hiểm hoặc điều khoản về khả năng chuyển hồi. Điều này nhằm mục đích tránh sự mất phí và không được trả tiền của người thụ hưởng bảo hiểm trong trường hợp người được bảo hiểm chết trước thời hạn được hưởng niên kim hoặc mới chỉ nhận được một vài niên kim.

Khi hợp đồng bảo hiểm niên kim có điều khoản hoàn phí bảo hiểm, nếu như người được bảo hiểm chết trước kỳ hạn được nhận niên kim thì người bảo hiểm sẽ hoàn phí bảo hiểm cho người thừa kế hợp pháp của người được bảo hiểm. Tuy nhiên để có thêm điều khoản bổ sung này trong hợp đồng thì thông thường người được bảo hiểm phải nộp thêm một lượng phí bảo hiểm. Xét về bản chất thì việc hoàn phí bảo hiểm trong bảo hiểm niên kim nhân thọ chính là một bảo hiểm tử kỳ đơn thuần trong bảo hiểm tử vong.

Khi hợp đồng bảo hiểm niên kim có điều khoản khả năng chuyển hồi thì điều khoản này sẽ phát huy tác dụng nếu người được bảo hiểm chết, những khoản niên kim chưa được nhận sẽ được chuyển cho một người thụ hưởng khác còn sống. Chẳng hạn, sau khi người được bảo hiểm chết, khoản trợ cấp sẽ được trả cho vợ hoặc chồng nếu người này còn sống. Trong trường hợp này các khoản trợ cấp định kỳ của người thứ hai được hưởng có thể thấp hơn mức trợ cấp của người đầu tiên. Thông thường khoản trợ cấp cho người thứ hai này chỉ có giá trị bằng 50% đến 60% khoản trợ cấp ban đầu và người ta nói rằng khoản trợ cấp đã được chuyển hồi 50% đến 60%. Như vậy, khi các hợp đồng bảo hiểm niên kim có thêm điều khoản về khả năng chuyển hồi, có thể sẽ kéo dài thêm việc trả trợ cấp cho người thụ hưởng bảo hiểm khi người được bảo hiểm chết, chính vì thế khi áp dụng điều khoản này số phí bảo hiểm phải nộp phải cao hơn các hợp đồng bảo hiểm niên kim nhân thọ thông thường.

Theo các tiêu thức phân loại khác nhau, niên kim được chia thành: Niên kim trả ngay và niên kim trả sau; niên kim tạm thời và niên kim vĩnh viễn (trọn đời); niên kim cố định và niên kim biến đổi; niên kim đầu kỳ và niên kim cuối kỳ,… Sau đây là một số dạng niên kim:

Niên kim trả ngay

Đây là dạng niên kim đơn giản nhất, theo hợp đồng này thì người được bảo hiểm sẽ nộp phí bảo hiểm một lần duy nhất khi kí kết hợp đồng và người đó sẽ được thanh toán tiền theo định kỳ hàng năm từ năm bắt đầu tham gia bảo hiểm cho đến một độ tuổi nhất định hoặc cho đến khi chết. Với niên kim trả ngay, khoản tiền trả đầu tiên cho người được bảo hiểm thường được thực hiện vào cuối năm. Thông thường hợp đồng niên kim do người về hưu mua, để đảm bảo cho họ có một khoản thu nhập thường xuyên cho quãng đời còn lại.

Niên kim trả sau

Đối với hợp đồng bảo hiểm dạng này, khoản thanh toán đầu tiên cho người được bảo hiểm được thực hiện sau một số năm.

Khoảng thời gian giữa ngày hợp đồng bảo hiểm được ký kết và ngày mà các khoản trợ cấp định kỳ bắt đầu được thực hiện, được gọi là khoảng thời gian chờ chi trả (deferred period). Nếu như người hưởng niên kim chết trong khoảng thời gian này, và hợp đồng có thêm điều khoản hoàn phí bảo hiểm thì doanh nghiệp bảo hiểm sẽ hoàn lại phí đã đóng cho người thân của người được bảo hiểm hoặc bên mua bảo hiểm. Bảo hiểm niên kim trả sau có thể mua bằng cách trả phí một lần hoặc trả phí định kỳ trong suốt thời gian trả chậm.

Niên kim trả có thời hạn

Theo hợp đồng này, số lần trả niên kim được xác định cụ thể bằng một số năm trong hợp đồng bảo hiểm. Việc trả tiền của doanh nghiệp bảo hiểm sẽ chấm dứt vào thời điểm người được bảo hiểm bị chết hoặc thời điểm cuối cùng được nhận niên kim đã quy định trong hợp đồng tùy thuộc vào thời điểm nào đến trước.

Niên kim trọn đời (niên kim vĩnh viễn)

Khác với niên kim tạm thời, việc trả trợ cấp cho người được bảo hiểm trong niên kim trọn đời không bị giới hạn về thời gian. Người được bảo hiểm sẽ được nhận niên kim kể từ thời điểm bắt đầu được nhận niên kim cho đến khi chết. Như vậy khi tham gia bảo hiểm, cả người bảo hiểm và người được bảo hiểm đều không biết chính xác có bao nhiêu lần trả niên kim.

Niên kim cố định

Niên kim có các khoản thanh toán cho người được bảo hiểm không thay đổi trong suốt kỳ thanh toán được gọi là niên kim cố định. Đây là hình thức phổ biến nhất của việc trả niên kim, nó không làm tăng thêm tính phức tạp vốn có trong việc định phí bảo hiểm.

Niên kim biến đổi

Khác với niên kim cố định, niên kim biến đổi có các khoản thanh toán không giống nhau ở mỗi lần thanh toán. Thông thường các khoản thanh toán hàng năm sẽ được tăng lên theo một tỷ lệ nhất định. Niên kim biến đổi có mục đích chống lại ảnh hưởng xấu của lạm phát.

Niên kim đầu kỳ

Hợp đồng bảo hiểm niên kim đầu kỳ là hợp đồng có các khoản thanh toán được thực hiện vào đầu mỗi kỳ thanh toán.

Niên kim cuối kỳ

Hợp đồng bảo hiểm niên kim cuối kỳ là hợp đồng có các khoản thanh toán được thực hiện vào cuối mỗi kỳ thanh toán. Nếu các tiêu thức so sánh là như nhau thì niên kim đầu kỳ có mức phí cao hơn niên kim cuối kỳ.