Bảo hiểm tử kỳ là nghiệp vụ bảo hiểm cho trường hợp người được bảo hiểm chết trong một thời hạn nhất định, theo đó doanh nghiệp bảo hiểm phải trả tiền bảo hiểm cho người thụ hưởng, nếu người được bảo hiểm chết trong thời hạn được thoả thuận trong hợp đồng bảo hiểm. Thời điểm quy định trong hợp đồng thường là thời điểm đáo hạn hợp đồng. Nếu như hết thời hạn bảo hiểm mà người được bảo hiểm vẫn còn sống thì doanh nghiệp bảo hiểm sẽ không có trách nhiệm phải thanh toán bất kỳ một khoản tiền nào cho bên mua bảo hiểm.
Như vậy, việc trả tiền của người bảo hiểm là không chắc chắn, người bảo hiểm chỉ trả tiền khi người được bảo hiểm bị tử vong trong thời hạn hợp đồng bảo hiểm. Kể cả trường hợp người được bảo hiểm bị chết sau khi hết hạn hợp đồng bảo hiểm được một thời gian rất ngắn, chẳng hạn sau đó 1 ngày thì doanh nghiệp bảo hiểm vẫn không phải trả tiền. Chính vì lý do đó phí bảo hiểm trong các hợp đồng này thường là thấp nhất, so với các hợp đồng bảo hiểm nhân thọ khác. Bảo hiểm tử kỳ không có mục đích tiết kiệm mà chỉ đơn thuần là chống lại rủi ro tử vong.
Bảo hiểm tử kỳ là một trong những loại hình cơ bản nhất của bảo hiểm nhân thọ. Trên thực tế, có rất nhiều biến thể khác nhau của dạng hợp đồng bảo hiểm nhân thọ này. Những biến thể của bảo hiểm tử kỳ bao gồm:
Bảo hiểm tử kỳ cố định
Đây là dạng hợp đồng cổ điển và đơn giản nhất của bảo hiểm tử vong. Đặc điểm của dạng hợp đồng bảo hiểm này là phí bảo hiểm và số tiền bảo hiểm không thay đổi trong suốt thời hạn hiệu lực của hợp đồng.
Hợp đồng bảo hiểm nhân thọ tử kỳ cố định không phải là loại hợp đồng mang tính chất tích lũy, tiết kiệm đối với người tham gia bảo hiểm, do đó nó không có giá trị hoàn lại.
Trên thực tế hợp đồng bảo hiểm này thường mang tính lợi ích cho người thụ hưởng bảo hiểm trong việc trả các khoản nợ tồn đọng trong gia đình khi người được bảo hiểm bị tử vong.
Bảo hiểm tử kỳ có thể được tái tục
Đối với hợp đồng này, người tham gia bảo hiểm có thể yêu cầu tái tục hợp đồng vào ngày kết thúc hợp đồng, chi phí để tái tục hợp đồng bảo hiểm này là không đáng kể bởi vì doanh nghiệp bảo hiểm đã biết tương đối rõ nét về tình trạng sức khoẻ của người được bảo hiểm vì thế bên mua bảo hiểm không cần cung cấp thêm các bằng chứng về tình trạng sức khoẻ của người được bảo hiểm. Tuy nhiên, các doanh nghiệp bảo hiểm thường quy định tuổi của người được bảo hiểm phải giới hạn trong một độ tuổi nhất định, thông thường đối với loại hợp đồng bảo hiểm này, khi người được bảo hiểm bước vào độ tuổi 65 thì hợp đồng bảo hiểm không thể được tái tục.
Vào thời điểm tái tục, phí bảo hiểm được tăng lên, mức tăng phí này là nhiều hay ít sẽ căn cứ vào tuổi của người được bảo hiểm. Việc hợp đồng bảo hiểm này có tiếp tục tái tục khi hết hạn hay không là phụ thuộc vào nhu cầu của người tham gia bảo hiểm. Chẳng hạn như: thay vì ký kết một hợp đồng bảo hiểm tử kỳ thời hạn 15 năm, một người đàn ông ở độ tuổi 50, có thể ký một hợp đồng bảo hiểm tử kỳ có thể tái tục, thời hạn 5 năm. Điều này cho phép người mua bảo hiểm lựa chọn có tái tục hay không sau mỗi thời kỳ 5 năm.
Bảo hiểm tử kỳ có thể chuyển đổi
Đây là một dạng của hợp đồng bảo hiểm tử kỳ cố định, nhưng có thể cho phép người được bảo hiểm lựa chọn chuyển đổi một phần hay toàn bộ hợp đồng bảo hiểm thành một hợp đồng bảo hiểm nhân thọ hỗn hợp hay hợp đồng bảo hiểm trọn đời tại bất kỳ thời điểm nào, khi hợp đồng đang còn hiệu lực.
Trong trường hợp hợp đồng bảo hiểm được chuyển đổi, phí bảo hiểm sẽ được tính dựa trên hợp đồng bảo hiểm đã được chuyển đổi. Mức phí bảo hiểm mới tăng lên, cao hay thấp sẽ căn cứ vào những đặc tính mới của hợp đồng bảo hiểm được chuyển đổi và căn cứ vào tuổi của người được bảo hiểm để tính lại phí bảo hiểm trong hợp đồng bảo hiểm mới.
Nếu như người tham gia bảo hiểm trong loại hợp đồng bảo hiểm này, có nhu cầu chuyển đổi sang những loại hợp đồng bảo hiểm nhân thọ khác thì họ phải tính đến các thay đổi quan trọng liên quan đến việc đóng phí bảo hiểm. Bởi vì khi chuyển đổi hợp đồng bảo hiểm này sang dạng hợp đồng bảo hiểm nhân thọ khác vừa có tính chất xử lý rủi ro, vừa có mục đích tiết kiệm thì đương nhiên số phí bảo hiểm mà người tham gia bảo hiểm phải nộp sẽ cao hơn nhiều so với mức phí bảo hiểm mà họ đóng theo lúc ban đầu. Đồng thời khi chuyển đổi hợp đồng bảo hiểm thì người tham gia bảo hiểm phải nộp thêm một khoản tiền nhất định cho những chi phí liên quan tới việc chuyển đổi hợp đồng cho doanh nghiệp bảo hiểm.
Việc thiết kế bảo hiểm tử kỳ có thể chuyển đổi, tạo ra khả năng sử dụng hợp đồng này để thực hiện tiết kiệm trong tương lai của người được bảo hiểm.
Bảo hiểm tử kỳ giảm dần
Đặc tính của loại hợp đồng bảo hiểm này là có số tiền bảo hiểm giảm dần theo thời hạn bảo hiểm. Mức giảm của số tiến bảo hiểm được quy định cụ thể tại hợp đồng bảo hiểm.
Dưới đây là những đặc điểm căn bản của loại bảo hiểm này:
– Phí bảo hiểm của hợp đồng bảo hiểm tử kỳ giảm dần thấp hơn so với phí của dạng hợp đồng bảo hiểm tử kỳ cố định. Giai đoạn nộp phí được áp dụng ngắn hơn thời hạn của hợp đồng. Như vậy, người tham gia bảo hiểm sẽ không phải nộp phí bảo hiểm vào giai đoạn cuối của thời hạn hợp đồng. Vào thời điểm gần kết thúc hợp đồng, số tiền bảo hiểm mà người thụ hưởng nhận được sẽ rất nhỏ so với tổng số tiền bảo hiểm khi hợp đồng bảo hiểm mới được ký kết.
– Bảo hiểm tử kỳ giảm dần thường được sử dụng để bảo đảm cho một khoản nợ mà người được bảo hiểm phải trả dần. Chẳng hạn như khoản nợ trong việc mua nhà, mua phương tiện đi lại, vay ngân hàng trả dần. Số tiền bảo hiểm giảm dần tương ứng với khoản dư nợ (nợ còn lại) của người được bảo hiểm.
Bảo hiểm tử kỳ tăng dần
Bảo hiểm tử kỳ tăng dần được thiết kế để đối phó với ảnh hưởng tiêu cực của lạm phát làm giảm số tiền bảo hiểm thực của hợp đồng bảo hiểm, khi giá trị của đồng tiền bị giảm trong một quãng thời gian nhất định.
Hợp đồng bảo hiểm tử kỳ có số tiền bảo hiểm tăng dần có thể được thực hiện theo một số dạng sau đây:
– Tăng số tiền bảo hiểm hàng năm theo một tỷ lệ phần trăm (%) nhất định. Ví dụ, số tiền bảo hiểm khi ký kết hợp đồng là 100 triệu đồng. Các điều khoản trong hợp đồng bảo hiểm này quy định rằng: Sau mỗi năm, số tiền bảo hiểm sẽ tăng thêm 5 %, thời hạn của hợp đồng bảo hiểm là 10 năm. Như vậy, nếu như sau khi ký kết hợp đồng được 7 năm, người được bảo hiểm bị chết, khi đó người thụ hưởng bảo hiểm sẽ nhận được số tiền bảo hiểm là 135 triệu đồng.
– Thay vì ký kết một hợp đồng bảo hiểm tử kỳ tăng dần với thời hạn dài, doanh nghiệp bảo hiểm sẽ đưa ra các hợp đồng bảo hiểm thời hạn ngắn có thể được tái tục với số tiền bảo hiểm tăng lên sau mỗi lần tái tục.
Như vậy, loại hợp đồng bảo hiểm này có đặc điểm là phí bảo hiểm sẽ tăng dần theo sự gia tăng tương ứng của số tiền bảo hiểm và phải dựa trên tuổi tác của người được bảo hiểm khi tái tục hợp đồng.
Trong hầu hết các trường hợp, người bảo hiểm không cần bằng chứng về sức khỏe của người được bảo hiểm khi hợp đồng được tái tục bởi vì doanh nghiệp bảo hiểm đã nắm bắt được những thông tin cơ bản về sức khoẻ của người được bảo hiểm trước khi hợp đồng được tái tục. Các hợp đồng bảo hiểm tử kỳ tăng dần, thường được tái tục tới khi người được bảo hiểm ở vào độ tuổi 60 hoặc 65. Phí bảo hiểm nộp thường cao hơn số phí bảo hiểm phải nộp theo hợp đồng bảo hiểm tử kỳ cố định.
Bảo hiểm thu nhập gia đình
Đây là loại hợp đồng cung cấp một khoản thu nhập cho một gia đình, trong trường hợp người trụ cột trong gia đình bị tử vong. Nếu như người được bảo hiểm chết trong thời hạn của hợp đồng, số tiền bảo hiểm được trả dần bằng những khoản tiền định kỳ cho đến khi hết hạn hợp đồng hoặc khi người thụ hưởng đạt đến một độ tuổi nhất định. Ở nhiều nước trên thế giới, đối với các hợp đồng này, khi gia đình của người được bảo hiểm nhận được các khoản trợ cấp định kỳ, khoản tiền này không thuộc diện phải chịu thuế thu nhập cá nhân. Điều này vừa mang tính nhân đạo, nhưng cũng đồng thời khuyến khích người dân tham gia bảo hiểm.
Hợp đồng bảo hiểm thu nhập gia đình là một sản phẩm bảo hiểm có phí bảo hiểm tương đối thấp, bởi vì càng gần đến ngày hợp đồng bảo hiểm hết thời hạn, thì số tiền trả dần cho người thụ hưởng bảo hiểm càng ít. Trong trường hợp người được bảo hiểm sống đến khi hết thời hạn của hợp đồng thì họ sẽ không được doanh nghiệp bảo hiểm thanh toán bất kỳ khoản tiền nào. Bên cạnh bảo hiểm thu nhập gia đình thuần túy, doanh nghiệp bảo hiểm cũng có thể thiết kế các biến thể khác như Bảo hiểm thu nhập gia đình gia tăng để bù đắp cho việc đồng tiền mất giá làm giảm giá trị thực của các khoản tiền trợ cấp trả dần cho chủ hợp đồng bảo hiểm.
Bảo hiểm tử kỳ có điều kiện
Đây là một dạng bảo hiểm tử kỳ có thời hạn xác định song điều kiện cần và đủ để doanh nghiệp bảo hiểm trả tiền (thường là trợ cấp định kỳ) là người được bảo hiểm bị chết và người thụ hưởng chỉ định trong hợp đồng còn sống. Như vậy, nếu người thụ hưởng chỉ định trong hợp đồng bị chết trước người được bảo hiểm hoặc cả hai đồng thời bị chết thì doanh nghiệp bảo hiểm không phải trả tiền bảo hiểm. Tiền bảo hiểm có thể trả một lần hoặc trả theo hình thức trợ cấp. Ở các nước phát triển, sản phẩm bảo hiểm này thường được người mua bảo hiểm sử dụng để đảm bảo cuộc sống của người vợ góa.
