Trong phạm vi tài liệu này, bảo hiểm được hiểu là khái niệm trong lĩnh vực bảo hiểm kinh doanh. Bên cạnh đó, thuật ngữ  “Bảo hiểm” còn được sử dụng trong các hệ thống Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế….

Mặc dù bảo hiểm đã ra đời từ lâu, song cho đến nay vẫn có nhiều tác giả đưa ra những quan niệm khác nhau về bảo hiểm. Sự khác nhau trong các quan niệm xuất phát từ việc nhìn nhận bảo hiểm ở các góc độ và cách thức tiếp cận khác nhau.

Bảo hiểm là một lĩnh vực rộng và phức tạp hàm chứa yếu tố kinh doanh, pháp lý và kỹ thuật nghiệp vụ đặc thù nên rất khó tìm ra được một định nghĩa hoàn hảo thể hiện được tất cả những khía cạnh đó. Điều quan trọng là cần xây dựng một khái niệm từ góc độ và cách thức tiếp cận hữu ích cho mục đích nghiên cứu. Về phương diện kinh tế, bảo hiểm là biện pháp chuyển giao rủi ro được thực hiện thông qua hợp đồng bảo hiểm, trong đó bên mua bảo hiểm chấp nhận trả phí bảo hiểm và doanh nghiệp bảo hiểm cam kết bồi thường hoặc trả tiền bảo hiểm khi xảy ra sự kiện bảo hiểm.

Khái niệm trên muốn nhấn mạnh nguồn gốc ra đời của bảo hiểm như một biện pháp chuyển giao hậu quả tài chính của rủi ro; cơ sở pháp lý chi phối mối quan hệ chuyển giao kinh tế này là hợp đồng bảo hiểm; các chủ thể đặc trưng của quan hệ bảo hiểm là bên mua bảo hiểm và doanh nghiệp bảo hiểm; vấn đề cốt lõi thể hiện quyền và nghĩa vụ của các chủ thể là sự vận động của các nguồn lực tài chính là trả phí bảo hiểm và bồi thường, trả tiền bảo hiểm.

Về phương diện tài chính, bảo hiểm chính là sự vận động của các nguồn tài lực trong việc huy động sự đóng góp (phí bảo hiểm) của các tổ chức kinh tế và cá nhân tham gia bảo hiểm (mua bảo hiểm), để lập quỹ bảo hiểm và phân phối, sử dụng nó bồi th­ường những tổn thất vật chất, chi trả cho tai nạn bất ngờ xảy ra đối với các đối tư­ợng bảo hiểm. Thực chất hoạt động bảo hiểm là quá trình phân phối lại một phần thu nhập quốc dân giữa những ngư­ời tham gia bảo hiểm thông qua ng­ười bảo hiểm. Quá trình phân phối này, nhờ có người bảo hiểm, đã làm phát sinh mối quan hệ giữa những ng­ười tham gia bảo hiểm với nhau. Bản chất của hoạt động bảo hiểm là những quan hệ kinh tế phát sinh trong quá trình hình thành, phân phối và sử dụng quỹ bảo hiểm đảm bảo an toàn cho quá trình sản xuất và đời sống của con ng­ười trư­ớc những rủi ro, tai nạn có thể xảy ra.